هوش غیر کلامی

در این مقاله به بررسی مهارت‌ های «ارتباط غیر کلامی یا همان هوش غیر کلامی» (Nonverbal Communication) خواهیم پرداخت. این مهارت‌ ها شامل نشانه‌ ها و علامت‌ هایی هستند که اطلاعات گوناگونی را به مخاطب منتقل می‌کنند و احساسات و عقاید خاصی را بدون به کار بردن کلمات بیان می‌ کنند. با شناخت عمیق این نوع ارتباط، می‌توانید به درک بهتری از احساسات و نگرش‌ های مخاطب دست یابید. در ادامه، به بهترین شیوه‌ های تقویت این مهارت پرداخته خواهد شد. این روش‌ها با تمرین و تکرار به‌ طور طبیعی در شما نهادینه می‌شوند و در موقعیت‌ های مختلف، به گونه‌ای مؤثر و غیر تقلبی احساسات مناسبی را به دیگران منتقل می‌ کنند.

اهمیت هوش غیر کلامی ششم

10 روش برای تقویت هوش غیر کلامی تیزهوشان

هوش غیر کلامی از همان لحظه تولد در انسان‌ ها حضور دارند. اگر بخواهید این مهارت‌ ها را به منظور دستیابی به اهدافتان تقویت کنید، ابتدا باید با تمام اجزای ارتباط کلامی آشنا شوید و سپس به تقویت و بهبود آن‌ ها بپردازید. 

در ادامه، به معرفی ده روش برای تقویت این مهارت خواهیم پرداخت تا با راه‌ های بهبود هوش غیر کلامی آشنا شوید و با تمرین و تکرار، این مهارت را در خود نهادینه کنید.

1. به رفتارهای خود توجه کنید

به رفتارهای خود در زمان‌ های شادی و ناراحتی دقت کنید و به تغییراتی که در تن و لحن صدایتان در موقعیت‌ های مختلف ایجاد می‌شود، فکر کنید. توجه به نشانه‌ های غیر کلامی خود، اولین قدم برای پرورش این مهارت است؛ زیرا تا زمانی که به این خودآگاهی نرسید، نمی‌ توانید ایرادهایتان را شناسایی کنید. برای مثال، ممکن است متوجه شوید که در هنگام عصبانیت به طور ناخودآگاه با صدای بلند و لحنی خشن به دیگران پاسخ می‌دهید. با تمرین صحیح، می‌ توانید بر روی این رفتارها کنترل بهتری داشته باشید. در بسیاری از جلسات مذاکره، طرف مقابل ممکن است عمداً صحبت‌ هایی را مطرح کند که واکنش شما را برانگیزد. اگر به شناخت و تسلط کافی از هوش غیر کلامی خود نرسیده باشید، ممکن است به او کمک کنید به هدفش برسد.

2. کار آموزی کنید

یکی از مؤثرترین روش‌ ها برای تقویت هوش غیر کلامی ، توجه به نشانه‌ های رفتاری دیگران و درک نوع ارتباط غیر کلامی آن‌ ها است. آشنایی با الگوهای رفتاری افراد به شما کمک می‌ کند تا احساساتشان را به‌دقت و سریع‌ تر درک کنید و خود را با شرایط موجود هماهنگ کنید. این امر همچنین به افزایش اعتماد به نفس شما در برقراری ارتباطات مؤثر منجر می‌ شود.

3. قبل از شروع کارها فکر کنید

برخی افراد بدون توجه به موقعیتی که در آن قرار دارند، رفتارهای نامناسبی از خود نشان می‌ دهند. به عنوان مثال ، در مواقعی که بحث به شدت بالا می‌ گیرد، ممکن است هر چیزی را که در دسترس دارند به اطراف پرتاب کنند که این رفتار نه تنها زشت، بلکه خطرناک نیز است. برای تمرین ارتباط غیر کلامی ، رفتارهای کنترل‌ نشده خود را بررسی کنید و به‌ طور متمرکز بر روی آن‌ ها کار کنید. هدف این است که در موقعیت‌ های آینده، قبل از بروز چنین رفتارهایی، ابتدا وضعیت را ارزیابی کنید و سپس واکنش مناسب را از خود نشان دهید.

 تخمین قبولی در آزمون تیزهوشان

4. کنترل استرس

استرس می‌ تواند توانایی شما در برقراری ارتباط را کاهش دهد. در زمان‌ هایی که تحت فشار هستید، ممکن است نتوانید نشانه‌ها را به درستی بخوانید و درک کنید و در واقع، از مفهوم هوش غیر کلامی غافل شوید. این وضعیت باعث می‌شود که نشانه‌های گیج‌کننده و نادرستی ارسال کنید و به الگوهای رفتاری اشتباه دچار شوید. به خاطر داشته باشید که احساسات افراد به یکدیگر منتقل می‌ شود. بنابراین اگر ناراحت باشید، این ناراحتی به طرف مقابل نیز منتقل خواهد شد و ممکن است یک موقعیت نامناسب را به موقعیتی وحشتناک تبدیل کند.

بنابراین، زمانی که استرس به سراغتان می‌ آید، حتماً لحظاتی برای استراحت در نظر بگیرید و به خودتان فرصتی برای بازگشت به آرامش بدهید. سپس دوباره به ادامه مکالمه بازگردید. این روش به شما کمک می‌ کند تا حس مثبت‌ تری داشته باشید و این حس را به دیگران نیز منتقل کنید. یکی از بهترین و سریع‌ترین راه‌ها برای کنترل استرس، توجه به حواس پنج گانه است. در موقعیت‌ های پرتنش، تمرکز خود را بر روی چیزهایی که می‌ بینید، می‌ شنوید، می‌ بویید، می‌چشید و لمس می‌ کنید، متمرکز کنید. این کار به ذهن شما آرامش می‌ دهد و به شما کمک می‌ کند تا سریعتر به حالت عادی برگردید.

در مواقعی که زمان کافی دارید، روش‌ های دیگری برای کنترل استرس وجود دارد، مانند گوش دادن به موسیقی، تماشای عکس‌ های عزیزان، بوییدن عطر مورد علاقه یا غذا دادن به حیوانات. استرس در جنبه‌ های مختلف زندگی ما وجود دارد و به دلیل اینکه نمی‌توانیم آن را به‌طور کامل حذف کنیم، لازم است راهی مناسب برای مدیریت آن پیدا کنیم. در غیر این صورت، در موقعیت‌ های حساس ممکن است هوش غیر کلامی نامناسبی برقرار کنیم و فرصت‌ های زندگی را از دست بدهیم. در متن قبلی به چندین روش مختلف برای کنترل اضطراب اشاره کردیم، اما برای انتخاب بهترین راهکار، لازم است آن‌ ها را در شرایط مختلف امتحان کنید و ببینید کدام‌یک بیشترین تأثیر را بر شما دارد.

5. سواد عاطفی خود را افزایش دهید

برای تقویت مهارت‌ های ارتباط غیرکلامی، ابتدا باید از عواطف خود آگاه باشید تا بتوانید آن‌ ها را در موقعیت‌ های مختلف به درستی به کار ببرید و تأثیر مطلوبی بر دیگران بگذارید. همچنین، لازم است توانایی دسته‌بندی احساسات و عواطف دیگران را داشته باشید تا حس واقعی آن‌ ها را از پشت کلام‌شان درک کنید.

بسیاری از ما با عواطف خود، به‌ویژه احساسات منفی مانند خشم، ناراحتی و ترس، ارتباط مناسبی نداریم. دلیل این موضوع این است که اغلب در تلاشیم این احساسات را سرکوب کنیم. اما هرچه بیشتر سعی کنید آن‌ ها را نادیده بگیرید، قدرت حذف‌ آن ها را نخواهید داشت. با برقراری ارتباط با این احساسات، کنترل بهتری روی آن‌ ها پیدا می‌ کنید و می‌ توانید از بروز بیش از حد آن‌ ها در موقعیت‌ های مختلف جلوگیری کنید.

6.  پیش از فرض کردن سوال کنید

نوع هوشغیر کلامی در فرهنگ‌های مختلف متفاوت است و حتی می‌تواند بر اساس نوع شخصیت افراد تعریف شود. بنابراین، پیش از آنکه کسی را قضاوت کنید، باید شناخت کافی از تیپ شخصیتی، لحن و تن صدای او داشته باشید.

با در نظر گرفتن این نکته، برای درک بهتر مفهوم هوش غیر کلامی ، در مواجهه با رفتارهای غیرمتعارف از طرف مقابل، حتماً علت را جویا شوید. به عنوان مثال، می‌ توانید بپرسید: «چرا در حین صحبت به چشمان من نگاه نمی‌ کنی؟ آیا از من دلخوری؟» با این سؤال، فرصتی برای او فراهم می‌کنید تا احساس واقعی‌اش را برایتان توضیح دهد و از بروز سوءتفاهم‌ های احتمالی جلوگیری کنید.

7. تست زبان بدن

تست‌ های معتبری برای ارزیابی درک زبان بدن شما وجود دارد که می‌ توانید از آن‌ ها استفاده کنید. با کمک این تست‌ ها، خواهید فهمید که دیگران چگونه پیام‌ های زبان بدن شما را درک می‌ کنند. این ارزیابی به شما دیدگاهی مناسب برای سنجش هوش غیر کلامی‌ شما می‌ دهد و با شناسایی نقاط ضعف خود و بهره‌ گیری از متدها و آموزش‌ های موجود در این زمینه، می‌ توانید این مهارت را به تدریج تقویت کنید.

8. احساسات فیزیکی مرتبط با عواطف را بشناسید

معمولاً هر یک از ما در مواجهه با موقعیت‌ های عاطفی مختلف رفتارهای خاصی را نشان می‌ دهیم که با شناخت آن‌ ها می‌ توانیم بهتر بر آن‌ ها کنترل داشته باشیم. به عنوان مثال، برخی افراد در شرایط پراسترس شروع به جویدن ناخن‌هایشان می‌کنند. اگر این خصوصیت رفتاری را در خود شناسایی کنند، می‌ توانند در جلسات مهم مانند مصاحبه یا مذاکره آن را کنترل کنند و اجازه ندهند دیگران از میزان اضطراب آن‌ ها باخبر شوند.

9. ارتباط غیر کلامی هدفمند ایجاد کنید

یکی از تکنیک‌ های مؤثر در متقاعد سازی، استفاده از هوش غیر کلامی مناسب است. برای تقویت این مهارت، باید به طور هدفمند از آن بهره بگیرید. به عنوان مثال، اگر هدف شما ارتقای روحیه افراد حاضر در یک جمع است، به عمد رفتارهای مثبتی مانند لبخند ملایم، تن صدای آرام و پرشور را از خود نشان دهید تا دیگران نیز تشویق شوند و از احساسات منفی خود خارج شوند. اما فراموش نکنید که اصل همدلی بسیار مهم است؛ زیرا اگر دیگران حس کنند که ناراحتی‌ هایشان برای شما اهمیتی ندارد، بدون شک از شما فاصله می‌گیرند.

10. تقلید رفتارهای موثر

افراد مورد علاقه خود را بررسی نمایید و از روی رفتارها مورد تایید خود یادداشت بردارید تا با تمرین و تکرار آن‌ ها یاد بگیرید که هوش غیر کلامی چیست با مرور این یادداشت‌ ها و اجرای آن‌ ها در موقعیت‌ های مختلف به‌ مرور می‌ بینید که این روابط را به درستی آموخته‌ اید و اثربخشی آن‌ ها را در ابعاد مختلف زندگی ملاحظه می‌ کنید.

انواع هوش غیر کلامی تیزهوشان

هوش غیر کلامی تیزهوشان به توانایی‌ های فرد در درک و مدیریت ارتباطات غیر کلامی و استفاده از آن‌ها برای تعامل مؤثر با دیگران اشاره دارد. انواع هوش غیر کلامی تیزهوشان شامل موارد زیر است:

1. هوش عاطفی: توانایی درک و مدیریت احساسات خود و دیگران، که شامل همدلی و مهارت در ارتباطات اجتماعی می‌شود.

2. هوش اجتماعی: قابلیت شناسایی و تأثیرگذاری بر رفتارهای اجتماعی، شامل مهارت‌های ارتباطی و توانایی ایجاد و حفظ روابط مثبت.

3. هوش جسمانی-حرکتی: توانایی کنترل حرکات بدن و استفاده از آن در برقراری ارتباط، مانند زبان بدن و حرکات صورت.

4. هوش فضایی: توانایی درک و تجسم فضاها و محیط‌ها، که می‌تواند به درک ارتباطات غیر کلامی در موقعیت‌ های اجتماعی کمک کند.

5. هوش موسیقایی: قابلیت درک و استفاده از الگوهای صوتی و موسیقایی، که می‌ تواند به ارتباطات غیر کلامی در هنر و ارتباطات عاطفی کمک کند.

6. هوش تصویری-فضایی: توانایی تجسم و کار با تصاویر و شکل‌ها، که می‌ تواند به بیان غیرکلامی احساسات و ایده‌ها کمک کند.

این انواع هوش غیر کلامی به تیزهوشان کمک می‌ کند تا در تعاملات اجتماعی خود موفق‌ تر عمل کنند و روابط بهتری برقرار نمایند.

 روش های تست زنی

هوش غیر کلامی در تدریس

ارتباط غیر کلامی در تدریس به مجموعه‌ ای از رفتارها و نشانه‌های غیرزبانی اشاره دارد که معلم‌ ها برای برقراری ارتباط با دانش‌آموزان و انتقال مفاهیم استفاده می‌کنند. این نوع ارتباط می‌ تواند نقش مهمی در بهبود فرایند یادگیری و تعامل در کلاس داشته باشد. در ادامه به برخی از جنبه‌های هوش غیر کلامی در تدریس اشاره می‌ کنیم:

1. زبان بدن: حرکات دست، نحوه ایستادن و حالت بدن معلم می‌تواند بر احساسات و میزان توجه دانش‌آموزان تأثیر بگذارد. معلمانی که از زبان بدن مثبت مانند لبخند، تماس چشمی و حرکات باز استفاده می‌کنند، ارتباط مؤثرتری با دانش‌آموزان برقرار می‌کنند.

2. تن صدا: تنوع در تن صدا می‌ تواند اهمیت مطالب را برجسته کند و جذابیت بیشتری به محتوای تدریس بدهد. صدای آرام و ملایم می‌تواند در توضیحات حساس و مهم، و صدای محکم‌تر در تأکید بر نکات کلیدی به کار رود.

3. حرکات صورت: حالات چهره مانند لبخند، ابراز تعجب، تأیید یا نگرانی می‌ تواند به درک بهتر دانش‌ آموزان کمک کند و احساسات معلم را در رابطه با موضوع درسی به آن‌ها منتقل نماید.

4. تماس چشمی: ارتباط چشمی یکی از ابزارهای قدرتمند هوش غیر کلامی است. معلمانی که با دانش‌ آموزان تماس چشمی برقرار می‌کنند، به آن‌ها احساس توجه و مشارکت بیشتری می‌دهند.

5. فاصله‌ گذاری: فاصله فیزیکی میان معلم و دانش‌ آموزان نیز اهمیت دارد. نزدیکی به دانش‌ آموزان می‌ تواند حس همکاری و اعتماد بیشتری ایجاد کند، در حالی که فاصله زیاد ممکن است احساس بی‌تفاوتی یا عدم دسترسی را القا کند.

6. ژست‌ ها: حرکات و ژست‌های معلم می‌تواند به توضیح و تشریح مفاهیم پیچیده کمک کند. مثلاً با دست نشان دادن اشیاء، حرکات و جابجایی‌ ها در فضا به درک بهتر موضوع کمک می‌کند.

هوش غیر کلامی در تدریس نیز می‌ تواند تعاملات بین معلم و دانش‌ آموزان را بهبود بخشد، توجه و تمرکز را افزایش دهد و احساسات و نگرش‌ های مثبتی را در محیط یادگیری ایجاد کند.

مزایای هوش غیر کلامی تیزهوشان

ارتباط غیرکلامی مزایای زیادی در برقراری تعاملات مؤثر، بهبود روابط و افزایش فهم و درک متقابل دارد. در زیر به برخی از مهم‌ترین مزایای هوش غیر کلامی اشاره می‌شود:

افزایش شفافیت و وضوح در ارتباط: هوش غیر کلامی می‌تواند پیام‌های گفتاری را تقویت کند و به وضوح بیشتری در درک معانی کمک کند. حرکات دست، حالات چهره و تن صدا می‌توانند منظور فرد را دقیق‌تر منتقل کنند.

بیان احساسات و عواطف: بسیاری از احساسات و عواطف از طریق ارتباط غیر کلامی بهتر منتقل می‌شوند. لبخند، نگاه، یا حرکات صورت می‌توانند احساساتی مانند شادی، نگرانی، یا همدلی را به شکلی غیرمستقیم و طبیعی به مخاطب منتقل کنند.

تقویت تعاملات اجتماعی: استفاده از ارتباط غیرکلامی به افراد کمک می‌کند تا در موقعیت‌های اجتماعی راحت‌تر با دیگران ارتباط برقرار کنند. مثلاً تماس چشمی و لبخند باعث ایجاد حس اعتماد و صمیمیت در ارتباطات می‌شود.

بهبود فرایند یادگیری و آموزش: در محیط‌های آموزشی، هوش غیر کلامی از سوی معلم یا استاد می‌تواند به دانش‌آموزان کمک کند تا مطالب درسی را بهتر درک کنند و با موضوعات تدریسی بهتر ارتباط برقرار کنند.

کاهش سوءتفاهم‌ها: در بسیاری از موارد، پیام‌ های غیرکلامی می‌توانند از سوءتفاهم جلوگیری کنند. مثلاً تغییر در تن صدا یا زبان بدن می‌تواند نیات واقعی فرد را روشن‌تر کند و مانع از برداشت نادرست از سخنان شود.

ارتباط سریع‌تر و کارآمدتر: ارتباط غیرکلامی می‌تواند سریع‌تر و بدون نیاز به کلمات صورت گیرد. در شرایطی که زمان یا محدودیت‌ های زبانی وجود دارد، از طریق اشاره‌ ها و علائم می‌توان پیام‌ ها را به سرعت منتقل کرد.

 تکنیک‌های طلایی مطالعه برای تیزهوشان

تقویت اعتماد به نفس: نشان دادن هوش غیر کلامی مثبت مانند برخورد با اعتماد به نفس، زبان بدن باز و محکم، می‌تواند فرد را قوی‌تر و معتبرتر در چشم دیگران جلوه دهد.

ارتباط فرازبانی: در موقعیت‌ هایی که زبان مشترک وجود ندارد، هوش غیر کلامی می‌ تواند راهکاری برای برقراری تعامل باشد. نشانه‌ ها، حرکات و حالات چهره می‌ توانند بدون نیاز به زبان خاصی، معانی را منتقل کنند. این مزایا نشان می‌ دهد که هوش غیر کلامی نقشی حیاتی در بهبود کیفیت تعاملات انسانی و افزایش درک متقابل در ارتباطات روزمره و حرفه‌ای دارد.

نتیجه گیری

هوش غیر کلامی به توانایی درک و استفاده از نشانه‌ ها و سیگنال‌ های غیر کلامی مانند زبان بدن، حالات چهره، تن صدا و ارتباط چشمی برای برقراری ارتباط مؤثر اشاره دارد. این نوع هوش در تعاملات اجتماعی نقش مهمی ایفا می‌کند، زیرا بسیاری از پیام‌ها به‌صورت غیرمستقیم و بدون استفاده از کلمات منتقل می‌ شوند. افرادی که هوش غیرکلامی بالایی دارند، می‌ توانند بهتر احساسات دیگران را درک کنند و پیام‌ های خود را واضح‌تر انتقال دهند. در نتیجه، تقویت هوش غیرکلامی به بهبود روابط شخصی و حرفه‌ ای، کاهش سوءتفاهم‌ ها و افزایش همدلی در ارتباطات کمک می‌ کند.

سوالات متداول

در ادامه به تعدادی از سوالات متداول می‌پردازیم و به بررسی این موضوع که جزئیات هوش غیر کلامی شامل چه مواردی است، پاسخ خواهیم داد.

1.مهم‌ترین نشانه در هوش غیر کلامی چیست؟

برای انتقال درست یک پیام غیر کلامی ، تمامی اجزای آن باید هماهنگ و سازگار باشند. با این حال، ارتباط چشمی سریعترین و موثرترین جزء در انتقال پیام است.

2.آیا بدون حرف زدن می‌ توانیم ارتباط درستی ایجاد کنیم؟

در بسیاری از مواقع که فرد آشنایی در کنارمان حضور دارد، می‌توانیم از نشانه‌های خاصی برای برقراری ارتباط استفاده کنیم. اما زمانی که طرف مقابل فردی ناآشنا باشد، این روش ممکن است به سختی پیام مورد نظر را منتقل کند و حتی منجر به سوءتفاهم شود.

3.تشخیص راست یا دروغ بودن حرف‌ ها

برای تشخیص راست یا دروغ بودن حرف‌های طرف مقابل، باید مجموعه‌ای از رفتارها و حرکات او را بررسی کنید و با توجه به شناختی که از او دارید، به این نتیجه برسید که آیا صحبت‌هایش حقیقت دارند یا خیر. هیچ قانون قطعی و همیشگی برای کشف دروغ وجود ندارد، اما به‌طور کلی، افرادی که هنگام صحبت کردن دست‌های خود را روی دهان می‌گذارند یا از برقراری تماس چشمی خودداری می‌کنند، ممکن است در حال پنهان کردن چیزی باشند.